زمانی که نیاز می‌شود دو یا چند جسم فلزی را به هم متصل کنید یکی از بهترین گزینه‌های پیش رو لحیمکاری است و یکی از تجهیزات لازم برای انجام آن روغن لحیم است. جوشکاری نیز راهی دیگری برای اتصال فلزات است؛ اما در لحیمکاری برخلاف جوشکاری نیازی نیست که اجسام مورد نظر ذوب شوند و همین که لحیم به نقطه ذوب برسد؛ کافی است.
در فرآیند لحیمکاری فلز پر کننده فاصله یا همان لحیم همواره نقطه ذوب پایین‌تری از دو فلز مورد نظر دیگر دارد. برای تسهیل این فرآیند از روغن لحیم، تنکار یا فلاکس استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم مواردی را در باب آن بیان کنیم. با ما همراه شوید.
روغن لحیم چیست؟
این روغن به عنوان یک تمیزکننده شیمیایی شناخته شده است. در واقع روغن لحیم آلودگی‌ها و موانع موجود در سطح جوش را پاک می‌کند تا کار لحیمکاری با سهولت بیشتری انجام شود. چرا که وجود کم‌ترین ناخالصی همچون گرد و غبار، روغن و غیره موجب جلوگیری از اتصال قطعه مورد نظر و لحیم می‌شود. به بیان دیگر لحیمکاری بدون روغن کاری سخت و تقریبا نشدنی است.
روغن لحیم چه کاربردهایی دارد؟
- روغن با افزایش رطوبت، حفظ دما و روان کردن سطح؛ شکل مناسبی به لحیم می‌دهد و از جمع شدن و گلوله شدن آن پیشگیری می‌کند.
- با استفاده از آن میتوان نوک هویه را تمیز کرد.
- برای پاک کردن مدار از انواع آلودگی ها استفاده می شود تا در زمان اتصال محل لحیم تمیز و براق باشد.
- فرایند اکسید زدایی هم از دیگر کاربردهای این روغن است و به این شکل ماندگاری و مقاومت اتصال را افزایش داد.
آیا برای لحیم کاری از چیزی به عنوان جایگزین روغن میتوان استفاده کرد؟
در برخی موارد مانند لحیمکاری ﻗﻄﻌﺎﺕ SMD با هویه هوای گرم، استفاده از سیم لحیم شدنی نیست و از خمیر قلع استفاده می‌شود.این خمیر ترکیبی از ﻓﻼﮐﺲ ﻭ ﭘﻮﺩﺭ ﻗﻠﻊ ﻭ ﺳﺮﺏ است.
در این مواقع خمیر قلع در معرض حرارت و اشعه فروسرخ قرار گرفته، ذوب شده و موجب اتصال قطعات الکترونیکی به فیبر مدار چاپی می‌شود.
زمان استفاده و کاربردهای این روغن چیست؟
بهترین زمان استفاده از آن پیش از شروع کار است تا با وجود روغن سطح کار به خوبی تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشد و یک اتصال مقاوم و با کیفیت صورت گیرد. استفاده از روغن در حین کار یا در آخر بی‌فایده است چرا که در این صورت یک لحیم سرد و بی کیفیت خواهیم داشت.
اطلاعات بیشتر درباره ی لحیم کاری را در ادامه مطلب بخوانید.
چگونه میتوان روغن لحیم کاری را پاک کرد؟
باقی ماندن آن در محل اتصال موجب آسیب دیدن سطح خواهد شد زیرا برخی روغن‌ها خورنده هستند بنابراین پاک کردن لحیم نیز نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشت.
مواد شست و شو دهنده مختلفی برای پاک کردن آن وجود دارد. برخی پاک‌کننده‌های ضعیف بر پایه ایزوپروپیل یا ایزوپروپانول هستند، این در حالی است که پاک‌کننده‌های قوی شامل استون، هگزان و حلال‌های دیگر هستند.
توجه داشته باشید که برخی پاک‌کننده‌های روغن لحیم کاملا قابل اشتعال بوده و باید در مکان‌هایی با تهویه مناسب به کار روند. این نیز گفتنی است که بعضی از مواد شوینده روغن قادرند پلاستیک را در خود حل کنند، بنابراین در زمان شست و شو این نکته را نیز در نظر داشته باشید.
تفاوت روغن لحیم با فلاکس در چیست؟
هر چند که در بیشتر موارد منظور از روغن لحیم همان فلاکس است؛ اما آنچه که به عنوان روغن لحیم شناخته شده و آنچه به عنوان فلاکس به فروش می‌رسد تفاوت‌هایی با هم دارند در واقع فلاکس چند مورد قابلیت اضافه نسبت به روغن لحیم دارد.
شباهت روغن و فلاکس در این است که هر دو موجب اکسیدزدایی از محل تماس پین قطعات و PCB می‌شوند و با افزایش رطوبت، موجب حفظ گرما و در نهایت، شکل مناسبی به لحیم می‌دهند.
تفاوت این دو با هم در این است که؛ استفاده از فلاکس موجب کاهش زمان لحیمکاری شده و از اکسید شدن لحیم در حالت مذاب نیز پیشگیری می‌کند.
فاکتورهای روغن مرغوب چیست؟
از مهم‌ترین فاکتورهای یک روغن خوب و مرغوب تمیزکنندگی خوب سطح لحیمکاری کمک به ذوب خوب است. در هنگام کار با یک محصول مرغوب هیچ آسیبی به برد وارد نمی‌شود.
از دیگر نشانه‌های کیفیت بالا آسیب نرساندن به لامپ‌های SMD است چرا که برخی از انواع بی کیفیت باعث می‌شوند پس از مدتی لامپ از کار بیفتد؛ بنابراین در هنگام خرید به نکات زیر توجه داشته باشید؛
- روغن لحیم باید دارای نقطه ذوب پایین‌تری نسبت به خمیر قلع باشد.
- برای اینکه روغن لازم برای لحیم کاری استحکام قوی را به همراه داشته باشد باید از قدرت پخش و نفوذ خوبی در فلز برخوردار باشد.
- یک روغن با کیفیت مواد زائد، گرد و غبار، چربی و تمامی مواد اکسید شده را به خوبی در خود حل می‌کند.
- روغن مرغوب بی رنگ و کاملا شفاف است و هیچ تیرگی و کدری در آن وجود ندارد.
اتصال دو سیم با روغن لحیمکاری چگونه انجام می شود؟
پیش از شروع کار لازم است که سر دو سیم را به قدر کافی لخت کنید (معمولا 2.5 سانتی متر) و سیم‌ها را به خوبی به هم بپیچانید تا از هم جدا نشوند. برای پیچاندن سیم‌ها ابتدا سیم‌ها را به صورت ضربدری روی هم قرار داده و سپس بچرخانید.
حالا زمان آن رسیده است که سیمهای به هم پیچیده را به وسیله یک برس کوچک یا انگشت خود به روغن آغشته کنید. توجه داشته باشید که تنها در قسمت‌های به هم تابیده شده از این روغن استفاده کنید.
پس از داغ شدن هویه لحیمکاری آن را روی قسمت روغن مالی شده قرار داده تا روغن کاملا ذوب و به مایع تبدیل شود. برای تسریع این فرایند می‌توانید نوک هویه را نیز به مقداری لحیم آغشته کنید. تا زمانی که از اتصال اطمینان حاصل نکرده‌اید هویه را از روی سیم جدا نکنید.
بدیهی است که پس از جدا کردن هویه دو سیم به هم متصل شده و روغن سرد و جامد شود.
یادداشت پایانی
سیم لحیم، روغن و پایه هویه از ضروریات فرایند لحیمکاری است. این عمل بدون فلاکس با کیفیت قابل اجرا نیست به طوری که در بسیاری از موارد که روغن لحیم از کیفیت کافی برخوردار نیست اتصال برقرار نمی‌شود و اگر هم بشود استحکام کافی ندارد.
ما در این نوشتار سعی کردیم مواردی را در باب روغن مورد نیاز برای لحیم کاری عنوان کنیم. امیدواریم مفید واقع شده باشد.
