سیم لحیم یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اجزای فرآیند لحیم‌کاری به شمار می‌آید. این سیم‌ها در بازار در انواع مختلف و با جنس‌ها و ضخامت‌های متنوع عرضه می‌شوند و نقش اصلی آن‌ها ایجاد اتصال بین دو قطعه فلزی است. انتخاب ضخامت مناسب سیم لحیم بستگی به نوع هویه و شرایط کاری دارد.
به‌عنوان مثال، برای انجام تعمیرات و پروژه‌های الکترونیکی معمولاً از سیم لحیم با ضخامت کم استفاده می‌شود، چرا که حرارت کمتری برای ذوب شدن نیاز دارند و برای قطعات ظریف مناسب‌ترند. در مقابل، سیم‌های لحیم با ضخامت بیشتر برای مقاصدی که به حجم بیشتری از ماده لحیم نیاز است یا اتصال قطعات بزرگ‌تر کاربرد دارند، اما به دلیل نیاز به حرارت بالاتر، معمولاً برای کارهای الکترونیکی توصیه نمی‌شوند.
از چه نوع آلیاژهایی برای تولید سیم لحیم استفاده می‌شود؟
به طور معمول، سیم‌های لحیم عمدتاً از آلیاژهایی مانند قلع و سرب ساخته می‌شوند و به همین شکل در بازار عرضه می‌گردند. درصد هر یک از این عناصر معمولاً روی قرقره سیم درج شده و انتخاب نوع مناسب بر اساس این اعداد انجام می‌شود.
برای مثال، عبارت 63/۶۳ به معنای 63 درصد قلع و 37 درصد سرب است. عدد اول همواره بیانگر مقدار قلع و عدد دوم نشان‌دهنده میزان سرب موجود در سیم لحیم است.
هرچه مقدار قلع در سیم لحیم بیشتر باشد، مقاومت آن در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی افزایش می‌یابد. همچنین، آلیاژ قلع نقطه ذوب پایین‌تری نسبت به بسیاری از فلزات دیگر دارد و این امر باعث سهولت در ایجاد اتصال مناسب می‌شود.
از میان برندهای موجود، سیم‌های لحیم تولیدشده با قلع آساهی به دلیل کیفیت بالایشان بسیار شناخته شده هستند.
در پاسخ به این پرسش که وجود سرب چه مزیتی دارد، باید گفت ترکیب قلع و سرب افزون بر ویژگی‌های عملکردی، هزینه تولید را کاهش می‌دهد و از این نظر برای مصرف‌کننده و تولیدکننده مقرون‌به‌صرفه است.
علاوه بر سرب، برخی تولیدکنندگان برای بهبود خواص مکانیکی سیم لحیم، از عناصری مانند مس یا نقره نیز در ترکیب آن بهره می‌برند.
با این حال، باید توجه داشت که سرب یک ماده سمی، حساسیت‌زا و سرطان‌زا است. استفاده از سیم‌های لحیم حاوی سرب برای افراد مبتلا به بیماری‌های خونی، پوستی و ریوی یا کسانی که به طور مداوم با فرآیند لحیم‌کاری سروکار دارند، توصیه نمی‌شود. برای این افراد، استفاده از سیم لحیم‌های بدون سرب (Lead-Free) گزینه‌ای ایمن‌تر و مناسب‌تر است.
کاربرد هر یک از انواع سیم‌های لحیم چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، سیم‌های لحیم در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر یک کاربرد ویژه‌ای دارند. در ادامه به بررسی برخی از رایج‌ترین انواع سیم لحیم و موارد استفاده آن‌ها می‌پردازیم.
۱. سیم لحیم روغنی
این مدل از سیم لحیم، دارای هسته‌ای از روغن در مرکز خود است. روغن موجود در هسته سیم نقش بسیار مؤثری در بهبود کیفیت لحیم‌کاری ایفا می‌کند؛ به‌عنوان مثال، مانع اکسید شدن سطوح در حین فرایند لحیم‌کاری شده و به پاک‌سازی سطح اتصال کمک می‌نماید. وجود روغن در سیم لحیم، فرآیند ذوب و اتصال را روان‌تر و مطمئن‌تر می‌سازد و باعث سهولت بیشتر کار می‌شود.
۲. ساوبیت
یکی از پرمصرف‌ترین انواع سیم لحیم، سیم ساوبیت است. این نوع سیم کاربرد گسترده‌ای در پروژه‌های الکترونیکی دارد و به دلیل کیفیت خوب و قابلیت ایجاد اتصالات مطمئن، مورد توجه بسیاری از افراد فعال در حوزه الکترونیک قرار گرفته است.
۳. آساهی
سیم لحیم آساهی، ساخت کشور مالزی است و در ترکیب آن ۶۳ درصد قلع و ۳۷ درصد سرب به کار رفته است. فلاکس به‌کاررفته در این سیم از کیفیت بالایی برخوردار است و باعث می‌شود فرآیند لحیم‌کاری با سرعت و کیفیت مطلوب انجام شود.
۴. بهینکس
بهینکس یکی از برندهای معتبر و با کیفیت ایرانی در زمینه تولید سیم لحیم است. قیمت مناسب این سیم نسبت به نمونه‌های خارجی مانند آساهی، سبب شده که بسیاری از لحیم‌کاران آن را برای کارهای خود انتخاب کنند. از دیگر ویژگی‌های سیم لحیم بهینکس می‌توان به دمای ذوب پایین، تولید بخار اندک و کیفیت عالی ساخت اشاره کرد. ترکیب قیمت مناسب، ویژگی‌های فنی مطلوب و کیفیت تولید داخلی، باعث استقبال گسترده و فروش بالای سیم لحیم بهینکس در بازار شده است.
۵. آلوسل
سیم لحیم آلوسل به طور ویژه برای لحیم‌کاری قطعات آلومینیومی طراحی و تولید شده است. این سیم مخصوص آلومینیوم بوده و استفاده از آن برای سایر فلزات یا آلیاژها توصیه نمی‌شود. بنابراین، برای دستیابی به بهترین نتیجه در اتصال قطعات آلومینیومی، باید فقط از سیم لحیم آلوسل استفاده گردد.
نکات مهم ایمنی و استاندارد
- تا حد امکان از سیم لحیمی استفاده کنید که نشان استاندارد RoHS (فاقد سرب و مواد خطرناک) داشته باشد.
- حین کار با سیم لحیم دارای سرب، از دستکش، عینک و تهویه مناسب استفاده کنید.
- از استنشاق دود لحیم اکیداً پرهیز کنید؛ این دود می‌تواند حاوی ذرات مضر سرب و دیگر مواد شیمیایی باشد.
جمع‌بندی
در این مطلب با انواع سیم لحیم و کاربردهای هر یک آشنا شدید. در صورت نیاز به خرید سیم لحیم با کیفیت و مناسب کار خود، می‌توانید از طریق وب‌سایت arziz.com اقدام نمایید.