شاید برای شما هم بارها اتفاق افتاده باشد که در حین لحیم‌کاری، هویه لحیم به سیم نچسبیده باشد. نچسبیدن هویه لحیم به سیم لحیم علل مختلفی دارد که در ادامه این مقاله به طور کامل به آن خواهیم پرداخت. در این حالت، محل اتصال از مقدار ناکافی از قلع برخوردار خواهد بود و همین امر موجب ایجاد اتصال لحیم ضعیف و بی‌کیفیت می‌شود. به همین منظور حین لحیم‌کاری باید به این نکته توجه کنید که به اندازه کافی سیم لحیم با کیفیت و مقدار مناسب قلع مصرف نمایید. این موضوع از بروز لحیم‌کاری شکننده و ضعیف جلوگیری می‌نماید. در ادامه این مطلب با علل نچسبیدن سیم به لحیم آشنا می‌شوید.
علل نچسبیدن سیم به هویه چیست؟
- نوک لحیم اکسید شده یا تمیز نیست: هویه لحیم‌کاری بسیار مهم است و اگر نوک هویه اکسید شده یا معیوب باشد، ممکن است لحیم به راحتی ذوب نشود و در نهایت نچسبد. اگر نوک لحیم‌کاری اکسید شده باشد، اتصال آن با محل لحیم و یا سیم لحیم به درستی برقرار نشده و موجب می‌شود تا لحیم‌کاری انجام نشده یا اتصال لحیم ضعیف برقرار شود.
- قطعات کثیف یا اکسید شده: قطعات و محل لحیم‌کاری باید تمیز، عاری از چربی و بدون گرد و غبار باشد که بتواند به راحتی اتصال بین سیم لحیم و قطعات برقرار گردد. هرگونه گرد و غبار یا چربی از اتصال مناسب جلوگیری خواهد کرد.
- دمای پایین لحیم‌کاری و داغ نبودن هویه: لحیم‌کاری به دما حساس است. سیم لحیم باید به اندازه کافی داغ باشد تا ذوب شود در غیر اینصورت نمیچسبد. اگر هویه لحیم به اندازه کافی داغ نباشد، ذوب سیم لحیم به درستی اتفاق نمی افتد و اتصال صورت نمی‌پذیرد. این مشکل ممکن است در اثر تنظیم دمای نامناسب هویه اتفاق افتد.
مشکلات و عیوب هویه نیز علل دیگر است که به عنوان مثال، خود لحیم دارای وات بسیار پائینی بوده و یا اندازه لحیم مناسب فعالیت نبود و تکافوی لازم را نداشته باشد.
- کیفیت پایین: در صورتیکه سیم لحیم کیفیت مناسبی نداشته باشد، اتصال مناسب برقرار نمی‌شود. ترکیب نامناسب آلیاژ لحیم، مقدار نا کافی یا کیفیت پایین روغن لحیم و یا ناخالصی ترکیب سیم از عواملی است که بر کیفیت لحیم‌کاری تاثیر منفی دارد.
- توانمندی اپراتور و تکنیک لحیم‌کاری: توانمندی اپراتور به صورت ویژه بر کیفیت کار موثر است که حتی در صورت در اختیار داشتن هویه و سیم لحیم مناسب، اگر مهارت و تکنیک مناسب استفاده نشود، نتیجه مطلوب حاصل نگردد. می‌توان اینطور پیشنهاد داد که اگر می‌خواهید لحیم‌کاری موثری انجام شود، اجازه ندهید سیم لحیم روی هویه لحیم‌کاری بنشیند و سپس آن را به محل اتصال منتقل کنید. اگر این کار را انجام دهید، شار حاصل از لحیم‌کاری را می سوزانید و نمی توانید آن را به طور موثر به فلزات بچسبانید.
سیم لحیم و خصوصیات آن چیست؟
سیم لحیم یک آلیاژ فلزی است که برای ایجاد پیوندهای دائمی مناسب (بیشتر در مدارهای الکتریکی و الکترونیکی) استفاده می شود؛ به عنوان نمونه اتصال قلع در برد مدارها و یا اتصال مس در اتصالات لوله‌های مسی. در لحیم کاری، حرارت هویه سیم را ذوب می‌کند تا پس از اتصال سرد شده و موجب اتصال دائمی گردد. جهت لحیم‌کاری با سیم لحیم قلع، دمایی فراتر از نقطه ذوب ترکیب آلیاژ سیم به وسیله هویه ایجاد شده که موجب ذوب آن و اتصال می‌شود.
جنس سیم لحیم چیست؟
در ترکیب سیم لحیم‌کاری از عنصر قلع استفاده می شود که موجب افزایش مقاومت در برابر زنگ زدگی و اتصال مناسب می‌گردد. به علاوه نقطه ذوب نسبتاً مناسبی دارد و اتصال فلزات غیر آهنی را ممکن می‌سازد. به مرور فلز سرب نیز به ترکیب آن اضافه شد که با کاهش نقطه ذوب و افزایش تَر شوندگی در محل لحیم‌کاری، هزینه تولید را کاهش داده است.
در آلیاژهای مختلف درصدهای متفاوتی از سرب و قلع استفاده می‌شود. در این سیم مخلوط فلزات قلع و سرب به نسبت (Sn63-Pb37) یا (Sn60-Pb40) وجود دارد که کاهش نقطه ذوب نسبت به قلع خالص و تَر شوندگی مناسب از ویژگی‌های اصلی آن است که نقطه ذوب آن در حدود 180 -190 درجه سانتیگراد است. موضوع دیگر نیز بحث‌های اقتصادی است که با افزایش فلز سرب به ترکیب، قیمت آن کاهش می‌یابد.
همچنین فلاکس (یا به اصطلاح روغن لحیم‌کاری) نیز افزوده می‌شود که این روغن در حین لحیم‌کاری آزاد شده و باعث کاهش اکسیداسیون فلز در نقطه تماس می‌گردد. این روش لحیم‌کاری تمیز بوده و جنس فلاکس معمولاً از رزین انتخاب می‌گردد.
| ترکیب آلیاژ (درصد (Sn/Pb | نقطه ذوب (سانتیگراد) | کاربری |
| Sn63-Pb37 | 183 | برقی- قطعات الکترونیکی |
| Sn60-Pb40 | 188 | قطعات الکترونیکی |
| Sn50-Pb50 | 212 | لوله- لوله‌کشی |
علت کم بودن سرب در سیم لحیم چیست؟
لحیم‌کاری بر پایه سرب یکی از استانداردهای صنعتی بوده و که استفاده فراوانی نیز داشته است. مشکلات سرب برای سلامت موجب شده که استفاده از آن در صنایع مختلف محدود شود. بر همین اساس، سیمهای لحیم بدون سرب که حاوی قلع، نقره و مس می‌باشد نیز وارد بازار شده که این سیمها نسبت به سایرین گران تر هستند و دمای ذوب بالاتری نیز دارند.
راه حل چسبیدن سیم به لحیم
برای دستیابی به بهترین اتصال در لحیم‌کاری پیشنهاد می‌شود مراحل زیر را استفاده کنید.
- ابتدا نوک هویه لحیم‌کاری را تمیز کنید به صورتیکه عاری از هرگونه اکسید یا روغن مربوط به فعالیت‌های قبلی باشد و سطح ترجیاً صاف و بدون عیب شود.
- مطابق با دستورالعمل کار و آلیاژ لحیم، دمای مناسب را در محدوده مورد نظر (300 درجه سانتیگراد) برای هویه انتخاب کنید. مدت زمان لازم را برای رسیدن هویه به دمای مناسب منتظر بمانید تا گرمای شار آن فعال گردد.
- هر فلزی قبل از لحیم‌کاری باید تمیز شود و باید عاری از هرگونه اکسیداسیون یا چربی یا گرد و غبار باشد. قطعات مسی بیش از هر گونه فلزی در برابر هوا اکسید می‌گردند. بنابراین لازم است تا با استفاده از سمباده‌های ملایم سطح آن را تمیز کرد.
- هویه لحیم‌کاری را به مدت کافی در اتصال با سیم لحیم و فلز نگه دارید تا زمانی که ذوب شود و به فلز بچسبد. اگر متوجه شدید که سیم لحیم نمیچسبد، مواد لحیم‌کاری خود را بررسی کنید. ممکن است سیم لحیم‌کاری شما مناسب نباشد که در اینصورت باید سیم مناسبی انتخاب کنید.
جمع‌بندی
همانطور که در طول این مقاله مطالعه کردید، نچسبیدن سیم به لحیم علل مختلفی دارد. به همین منظور شما برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانید کارهای مختلفی نظیر انتخاب سیم لحیم مناسب، افزایش مدت زمان لحیم‌کاری روی فلز، تمیز کردن سطح با سمباده و… بهره بگیرید. اگر شما هم تا به امروز تجربه نچسبیدن لحیم به سیم را دارید و از یک راهکار مطمئن بهره گرفته‌اید با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
